แนวคิด ม.67 สิทธิชุมชน

แนวคิดการปฏิบัติตามมาตรา 67
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550
โดย...นายศรีสุวรรณ จรรยา
(ทษ.บ.(ส่งเสริมการเกษตร) ศศ.บ.(สารนิเทศ) นบ.(กฎหมาย)
ศศ.ม.(รัฐศาสตร์) วท.ม.(การจัดการสิ่งแวดล้อม) พปป.3(สถาบันพระปกเกล้า))
เลขาธิการ
สมัชชาองค์กรเอกชนด้านการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
โจทย์
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 ตราไว้และประกาศในราชกิจจานุเบกษา ณ วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ.2550 มีผลบังคับใช้ในทันที
• เจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ ถูกบัญญัติไว้โดยนิตินัยและโดยพฤตินัย คือ “คำอธิบายสาระสำคัญของรัฐธรรมนูญ” โดยเฉพาะหน้า 174 วงเล็บ 2) ...สิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญได้รับรองและคุ้มครองไว้ แม้ยังไม่มีกฎหมายลูกตราขึ้น ประชาชนก็สามารถใช้สิทธิและเสรีภาพเหล่านั้นได้ทันที โดยการร้องขอต่อศาล
• (เพราะเป็นรัฐธรรมนูญที่ประชาชนทั้งประเทศได้ศึกษา..และใช้ในการตัดสินใจลงประชามิติรับร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับนี้)
มาตรา 27
• สิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญนี้รับรองไว้โดยชัดแจ้ง โดยปริยาย หรือโดยคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ ย่อมได้รับความคุ้มครองและผูกพันรัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล รวมทั้งองค์กรตามรัฐธรรมนูญ และหน่วยงานของรัฐโดยตรงในการตรากฎหมาย การใช้บังคับกฎหมาย และการตีความกฎหมายทั้งปวง


ประเด็นพิจารณา มาตรา 67
• โครงการหรือกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรงจะกระทำไม่ได้ (คุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ)
• เว้นแต่จะได้ศึกษาและประเมิน EIA และ HIA ในชุมชน
• ต้องจัดให้มีกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนและผู้มีส่วนได้เสียก่อน (ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยว่าด้วยการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน พ.ศ.2548)
• ต้องให้องค์การอิสระ ให้ความเห็นประกอบก่อนมีการดำเนินการ
• ถ้าไม่ทำ...ชุมชนมีสิทธิฟ้องหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ราชการส่วนท้องถิ่น หรือองค์กรอื่นของรัฐที่เป็นนิติบุคคล ให้ปฏิบัติตามมาตรานี้ได้
รัฐธรรมนูญ 2550 มีผลบังคับใช้ในทันที
• นับแต่วันที่ 24 สิงหาคม 2550 เป็นต้นมา การพิจารณา EIA ของคณะกรรมการผู้ชำนาญการ การอนุมัติโครงการหรือกิจกรรมฯ ของคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ จะกระทำไม่ได้
• หากกระทำไปแล้ว ด้วยเหตุผลใดก็แล้วแต่ ต้องมีคำสั่งจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ให้ระงับหรือยุติการดำเนินโครงการหรือกิจกรรมนั้น ๆ โดยทันที แล้วเรียกกลับมาดำเนินการใหม่ ให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ
• หากไม่ดำเนินการ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและบุคคลที่รับผิดชอบและเกี่ยวข้อง ย่อมมีความผิด ฐานเป็นเจ้าพนักงานของรัฐ ปฏิบัติหน้าที่หรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ
• สิทธิของชุมชนที่จะฟ้องศาล...หน่วยงาน-บุคคลที่เกี่ยวข้องได้
ข้อพิจารณากระบวนการ EIA ที่ผ่านมา
• ผิดพลาด...ตรงที่ให้เจ้าของโครงการว่าจ้างบริษัทที่ปรึกษาหรือบริษัทรับจ้างทำ EIA เองโดยตรง ทำให้ผู้รับจ้าง อยู่ในฐานะลูกจ้างที่ต้องเขียน EIA ให้ผ่านให้ได้ เพราะถ้าไม่ผ่านก็จะไม่ได้ค่าจ้าง
• ข้อเสนอ... ให้กลุ่มบริษัทที่ปรึกษาที่ขึ้นทะเบียนกับ สผ. แล้วมาร่วมกันจัดทำบัญชีราคากลาง ของโครงการประเภทและขนาดใด ๆ ว่าควรมีระดับราคาอยู่ที่ใด
• ให้เจ้าของโครงการใด ๆ ที่คิดจะทำโครงการมอบเงินให้กับสผ.- สนง.องค์การอิสระที่เกิดขึ้นใหม่ เป็นผู้ดำเนินการเปิดประมูล ให้บริษัทที่ปรึกษาที่สนใจมาร่วมบิด ในฐานะผู้ว่าจ้างแทนบริษัทหรือหน่วยงานเจ้าของโครงการ (เงินดังกล่าวต้องมีค่าธรรมเนียมด้วย)
องค์การอิสระ ประกอบด้วย 2 ส่วน
• ส่วนที่ 1 คือ ผู้แทนองค์การเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ 5 คน
- มีองค์ความรู้ในโครงการนั้น ๆ
- รู้สภาพข้อเท็จจริงในพื้นที่นั้น ๆ
- รู้จักชุมชน รู้จักรากหญ้า ประสานพื้นถิ่น
• ส่วนที่ 2 คือ สถาบันอุดมศึกษาที่จัดการการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ 5 คน
- มีองค์ความรู้ในทางวิชาการต่าง ๆ
- เป็นกลาง และมีเหตุผลในการอธิบายข้อเท็จจริงทางวิชาการ
*ใช้ระบบสรรหาและเลือกตั้งคณะกรรมการกลางองค์การอิสระ 10 คน
ผู้แทนองค์การเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ
• ต้องเป็นองค์กรเอกชนฯ ที่จดทะเบียนกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และกระทรวงสาธารณสุขหรือ สนง.สุขภาพแห่งชาติ
• ต้องมาขึ้นทะเบียนกับ สนง.องค์การอิสระฯ ว่ามีความรู้ความสามารถ ประสบการณ์ หรือความชำนาญการด้านใดบ้าง เพื่อขึ้นเป็นบัญชีแต่ละประเภทหรือด้านไว้ เช่น
-ประเภทอุตสาหกรรม -ประเภทเหมืองแร่ -ประเภทคมนาคม
-ประเภทพลังงาน -ประเภทแหล่งน้ำ -ประเภทปิโตรเคมี
-ประเภทที่อยู่อาศัย -ประเภทโครงสร้างพื้นฐาน –และอื่น ๆ
ผู้แทนองค์การเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ
• เมื่อมีโครงการที่ได้รับการแจ้งจากเจ้าของโครงการ สนง.องค์การอิสระ จะเอาเข้าที่ประชุมคณะกรรมการกลางองค์การอิสระ
- เพื่อมอบหมายภารกิจให้องค์การเอกชนที่มาขึ้นบัญชีแต่ละประเภท รับไปศึกษา และดูแลทางด้านการมีส่วนร่วมของประชาชน
- เพื่อเปิดประมูลให้บริษัทที่ปรึกษาต่าง ๆ มาบิดรับไปดำเนินการศึกษา (ดำเนินการตามปกติ คือ ให้ไปผ่านคณะกรรมการผู้ชำนาญการ)
- ส่งเรื่องให้คณะกรรมการกลางองค์การอิสระให้ความเห็น โดยพิจารณาข้อมูลจาก อนุกรรมการ และ ความเห็นของ คณะกก.ผชก.
- ส่งเรื่องคืนให้เจ้าของโครงการ และหน่วยงานผู้อนุมัติโครงการพร้อมความเห็นประกอบ
ผู้แทนสถาบันอุดมศึกษาที่จัดการการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ
• ให้สถาบันการศึกษาส่งรายชื่อผู้แทนสถาบันการศึกษาของตน ตามความรู้ ความสามารถ ความเชี่ยวชาญ มาขึ้นทะเบียน/บัญชีไว้กับ สนง.องค์การอิสระ แต่ละประเภท (เหมือนองค์การเอกชนฯ) (แต่ต้องไม่เคยหรือมีส่วนได้เสียในโครงการใด ๆ มาก่อน)
• เมื่อมีโครงการที่ได้รับการแจ้งจากเจ้าของโครงการ สนง.องค์การอิสระ จะเอาเข้าที่ประชุมคณะกรรมการกลางองค์การอิสระ
• คณะกรรมการองค์การอิสระ จะมอบหมายโครงการใด ๆ ให้อนุกรรมการที่เป็นตัวแทนจากสถาบันอุดมศึกษาฯ ตามบัญชีได้พิจารณาให้ความเห็น
• ส่งเรื่องให้คณะกรรมการกลางองค์การอิสระให้ความเห็น โดยพิจารณาข้อมูลจาก ผู้แทนอุดมศึกษาฯ และ ความเห็นของ คณะกก.ผชก.
การมีส่วนร่วม
• ทุกองค์การเอกชนฯ ที่เกี่ยวข้องของแต่ละโครงการ จะเข้ามามีส่วนร่วมในการให้ความเห็นประกอบตั้งแต่ต้น
• กระบวนการรับฟังความคิดเห็น จะต้องดำเนินการอย่างรอบด้าน และต้องทำตั้งแต่เริ่มต้น
• การเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร ต้องดำเนินการอย่างจริงจัง รอบด้าน
• สถาบันอุดมศึกษาด้านสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ ที่อยู่ในพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง จะเข้ามามีส่วนร่วมตั้งแต่ต้น
ฟันธง
• มาตรา 48, 49, 50 ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ หากจะต้องดำเนินการต่อไปต้อง...
• แก้ไข พรบ.สิ่งแวดล้อม 2535 หมวดที่ 3 ส่วนที่ 4 ว่าด้วยเรื่องการจัดทำ EIA ใหม่ทั้งหมด เพื่อให้สอดคล้องตามรัฐธรรมนูญ 2550
• ออกพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองค์การอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ พ.ศ.... หรือ
• ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการดำเนินงานขององค์การอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ พ.ศ.... มารองรับ
• ปรับปรุงแก้ไขประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องการกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ ระเบียบปฏิบัติ และแนวทางในการพิจารณารายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
หากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่ดำเนินการ
• สมัชชาฯ และชุมชน จะยื่นเรื่องต่อผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา เพื่อยื่นเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย
• จะใช้สิทธิร่วมกับชุมชน ฟ้องหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ที่ละเมิดฝ่าฝืนรัฐธรรมนูญ และหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ และหรือปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ ประกอบด้วย
1) หน่วยงานผู้อนุญาต
2) สผ.
3) คณะกรรมการผู้ชำนาญการ (เป็นรายบุคคล)


ฝากฝังใจ

• 10 กว่าปีที่ผ่านมา (รัฐธรรมนูญ 2540 มาตรา 56) พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและรับผิดชอบ มีหรือไม่มีความจริงใจที่จะดำเนินการใด ๆ เพื่ออนุวัติให้เป็นไปตามกฎหมาย มีการเตะถ่วง ใช้เหลี่ยมเล่ห์-กลอุบายต่าง ๆ นานา จนนำไปสู่การไม่สามารถผลักดันการออกกฎหมายลูกมารองรับได้
• แต่ ณ วันนี้รัฐธรรมนูญ 2550 ไม่บัญญัติคำว่า “ทั้งนี้ตามที่กฎหมายบัญญัติ” จึงย่อมมีผลบังคับใช้ในทันที...เจตนารมณ์นั้นกำลังจะได้รับการพิสูจน์

ต้องท่องกันเลยทีเดียวสำหรับมาตรานี้ค่ะ เป็นเรื่องที่ฮ็อตมากเหลือเกิน

Mmy Aor พิมพ์ว่า:ต้องท่องกันเลยทีเดียวสำหรับมาตรานี้ค่ะ เป็นเรื่องที่ฮ็อตมากเหลือเกิน

อ่านผ่านๆก็ได้นะหนูออ ก็จะเข้าใจที่อาจารย์สอนมากขึ้น

ขอบคุณท่านรองฯอรรถมากคับ

ก็เป็นแบบนี้ทุกทีน้องเรา